Khiếu nại và giải quyết khiếu nại việc trả lại đơn kiện

Khi người khởi kiện vụ án hành chính nộp đơn, trong thời hạn 03 ngày, Chánh án Tòa án sẽ phân công Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện. Thẩm phán được phân công xem xét, xử lý đơn khởi kiện, nghiên cứu những tài liệu, chứng cứ mà người khởi kiện nộp kèm theo đơn khởi kiện trong thời hạn 03 ngày, sau đó, Thẩm phán được phân công xem xét đơn khởi kiện sẽ ra một trong các quyết định: Chuyển đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền; Yêu cầu người khởi kiện sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện; Trả lại đơn khởi kiện cùng toàn bộ hồ sơ giấy tờ người khởi kiện đã nộp; Thụ lý đơn khởi kiện vụ án hành chính.

Một Thông báo trả lại đơn khởi kiện vụ án hành chính của TAND tỉnh Phú Yên.

Về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với Thông báo trả lại đơn khởi kiện theo Luật TTHC năm 2015 được quy định như sau:

Thứ nhất, căn cứ trả lại đơn khởi kiện

Thẩm phán ban hành thông báo trả lại đơn khởi kiện trong những trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 123 Luật TTHC năm 2015, cụ thể như sau:  

- Người khởi kiện không có quyền khởi kiện, đối với trường hợp này có thể hiểu quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành chính (HVHC) bị khởi kiện không trực tiếp liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện;

- Người khởi kiện không có năng lực hành vi tố tụng hành chính đầy đủ;

- Trường hợp pháp luật có quy định về điều kiện khởi kiện, nhưng người khởi kiện đã khởi kiện đến Tòa án khi còn thiếu một trong các điều kiện đó như yêu cầu trước khi khiếu kiện đến Tòa án về danh sách cử tri, người khởi kiện phải thực hiện việc khiếu nại với cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại;

- Sự việc mà người khởi kiện yêu cầu đã được giải quyết bằng một quyết định hoặc một bản án đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Người khởi kiện không có yêu cầu gì khác so với yêu cầu đã được giải quyết trước đó;

- Sự việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án (những QĐHC, HVHC thuộc phạm vi bí mật nhà nước, trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của pháp luật; các QĐHC, HVHC trong việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng, hay những  QĐHC, HVHC mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức);

- Người khởi kiện lựa chọn việc giải quyết vụ việc theo thủ tục giải quyết khiếu nại.

- Đơn khởi kiện không đủ các nội dung theo quy định tại khoản 1 Điều 118 Luật TTHC năm 2015 mà người khởi kiện không tiến hành sửa đổi, bổ sung nội dung đơn khởi kiện trong thời hạn 10 ngày mà Tòa án yêu cầu.

- Hết thời hạn 10 ngày kể từ ngày được thông báo nộp tiền tạm ứng án phí mà người khởi kiện không nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện không thuộc các trường hợp được miễn nộp tiền tạm ứng án phí, không phải nộp tiền tạm ứng án phí hoặc có lý do chính đáng về lý do không xuất trình biên lai tạm ứng án phí đúng thời hạn.

Thứ hai, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại

Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được thông báo trả lại đơn khởi kiện, nếu xét thấy việc trả lại đơn không đúng căn cứ pháp luật, thì người khởi kiện có quyền khiếu nại đến Tòa án đã trả lại đơn khởi kiện, yêu cầu Tòa án thụ lý đơn khởi kiện.

Theo Điều 124 Luật TTHC năm 2015 quy định, ngay sau khi nhận được khiếu nại về việc trả lại đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án phải phân công một Thẩm phán xem xét, giải quyết khiếu nại.

Luật TTHC năm 2015 không quy định Thẩm phán đã trả lại đơn khởi kiện thì không được giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khách quan, Chánh án TAND tối cao đã hướng dẫn trường hợp này nên phân công cho Thẩm phán khác xem xét, giải quyết.

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải mở phiên họp xem xét, giải quyết khiếu nại. Phiên họp xem xét, giải quyết khiếu nại có sự tham gia của đại diện Viện kiểm sát (VKS) cùng cấp và đương sự có khiếu nại. Trường hợp người khởi kiện, Kiểm sát viên vắng mặt thì Thẩm phán vẫn tiến hành phiên họp.

Căn cứ vào tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc trả lại đơn khởi kiện, ý kiến của đại diện VKS và người khởi kiện có khiếu nại tại phiên họp, Thẩm phán phải ra một trong các quyết định: Giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện và thông báo cho người khởi kiện, VKS cùng cấp; Nhận lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo để tiến hành việc thụ lý vụ án.

Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được quyết định trả lời khiếu nại, kiến nghị về việc trả lại đơn khởi kiện của Thẩm phán, người khởi kiện có quyền khiếu nại đến Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp xem xét, giải quyết. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại về việc trả lại đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp phải ra một trong các quyết định: Giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện; Yêu cầu Tòa án cấp sơ thẩm nhận lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo để tiến hành việc thụ lý vụ án.

Quyết định giải quyết khiếu nại của Chánh án Tòa án trên một cấp trực tiếp là quyết định cuối cùng. Quyết định này phải được gửi ngay cho người khởi kiện và Tòa án đã ra quyết định trả lại đơn khởi kiện.

Luật sư Nguyễn Hồng Hà