Xung đột lợi ích trong thời đại số và độ "mở" của pháp luật

Nếu một ngày nào đó Facebook có thể phát miễn phí các kênh truyền hình nổi tiếng như HBO, Movies Star, Discovery, K+… thì đó là món hời quá lớn đối với khán giả đang dùng dịch vụ truyền hình trả tiền. Hàng loạt kênh truyền hình giảm doanh số, rất có thể phải đóng cửa!

Một vấn đề rất… 4.0 với truyền hình trả tiền có thể xuất hiện nay mai. Một vài nguồn tin cho hay mạng xã hội Facebook đã đạt được thỏa thuận trị giá 200 triệu bảng Anh phát trực tiếp 380 trận đấu trong khuôn khổ giải Ngoại hạng Anh bắt đầu từ năm 2019.

Lập tức VNPayTV (Hiệp hội truyền hình trả tiền Việt Nam) đề nghị cơ quan quản lý không cấp phép cho Facebook phát sóng giải Ngoại hạng Anh (Premier League) khi không đảm bảo yêu cầu về Luật Cạnh tranh và yêu cầu về kiểm duyệt, biên tập, biên dịch nội dung Việt hóa.

Facebook sẽ phát trực tiếp bóng đá?

Có thể hình dung được nỗi sợ hãi của truyền hình trả tiền nếu khách hàng trút được gánh nặng chi phí vài trăm ngàn mỗi tháng để được ngồi trước màn hình tivi xem chương trình “độc quyền và duy nhất”.

Từ khi nào doanh nghiệp bỗng dưng lo ngại cơ quan quản lý hành chính “quên” thực thi luật pháp? Đúng ra Bộ Thông tin và Truyền thông mới là nơi đầu tiên lên tiếng về việc này nếu Facebook dự định phát sóng trực tiếp bóng đá.

Dường như sự “rùng mình” của VNPayTV không chỉ là lo bảo vệ luật pháp, sẽ đúng hơn nếu họ lo lắng “mảnh đất” đang ăn nên làm ra bỗng nhiên có kẻ đem “miếng bánh” béo bở cho không biếu không (nếu Facebook phát miễn phí).

Đây không chỉ là cuộc cạnh tranh đơn thuần, thêm lần nữa cho thấy hơi nóng của cuộc cách mạng 4.0, lần lượt từng ngành, từng lĩnh vực phải đối mặt và trăm ngã đường đều dẫn đến nền tảng pháp luật.

Tâm lý đám đông và mối lợi trước mắt làm cho luật pháp đôi khi không còn nghĩa lý gì. Mà nhiều khi nhà chức trách bất lực, thậm chí còn hàm ơn những người làm ăn gian dối, vụ xem lậu bóng đá trên xoilac.tv là một ví dụ.

Doanh nghiệp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp là chính đáng, nhưng tính hợp pháp luôn mang tính thời điểm, nhất là khi cuộc cách mạng 4.0 đang mấp mé, thực tế cũng cho thấy nhiều thủ tục pháp lý không còn phù hợp.

Luật pháp thay đổi vì ai? Vì mục đích gì là yếu tố phải được cập nhật thường xuyên để tăng độ mở trong thế giới phẳng. Nếu vì vướng quy định mà đại đa số người dân mất quyền lợi thì cũng có nghĩa quy định ấy cần được xem xét lại.

Nếu phát các chương tình trực tiếp là tính năng sẵn có của mạng xã hội thì người dùng có quyền được hưởng, nhất là khi - họ với tư cách là một doanh nghiệp đã có cam kết với luật pháp nước sở tại.

Mạng xã hội và kênh video lớn nhất thế giới Youtube vẫn phát các chương trình bằng tiếng nước ngoài, họ có phải được xem là một cơ quan báo chí? Nếu Facebook không được phát trực tiếp bóng đá ở Việt Nam thì Facebooker vẫn xem được từ nước ngoài qua con đường phi pháp!

Giả sử, tôi có bạn Facebook ở Thái Lan, người ta chia sẻ cho tôi xem chương trình mà ở Việt Nam bị cấm!?

Một giải bóng đá diễn ra vài tuần làm bùng nổ tật xấu của người Việt, vậy một giải đấu lớn, hấp dẫn, ròng rã quanh năm e rằng chỉ kích thích sự bất chấp của người tiêu dùng.

Nếu mạng xã hội Facebook biến các chương trình truyền hình trả tiền thành miễn phí sẽ gây ra cuộc xung đột lợi ích gay cấn. Nếu điều đó phù hợp với ích lợi dân chúng thì nhà chức trách có dũng cảm hy sinh lợi nhuận của một nhóm nhỏ?

Điều chỉnh luật - bản thân nó là công việc tốn tiền hao sức, nhưng đó là cách tốt nhất để nhà nước bắt kịp sự vận động của cuộc sống phức tạp.

Trương Khắc Trà